Przedstawiamy szczegółowy program na Rok 2 Etapu II w Łódzkiej Szkole Gestalt. Przebieg każdego spotkania został opisany, zaś poniżej tematu znajdą Państwo literaturę, na bazie której opracowaliśmy każdy ze zjazdów.
Program Łódzkiej Szkoły Gestalt – Rok 2 Etapu Szkolnego
Począwszy od Roku 1 szkoły psychoterapii, każdy trener prowadzący warsztat zaczyna zajęcia od zaprezentowania pokazowej sesji terapeutycznej, którą następnie omawia uwzględniając:
- zastosowanie w praktyce tego fragmentu teorii Gestalt, którego dotyczą dane zajęcia (np. zaprezentowanie eksperymentu, pracy z krzesłem, pracy ze snem, itd.)
- konceptualizacji problemu pod kątem:
- teorii self
- wyodrębnienia etapów cyklu doświadczenia
Każdy warsztat składa się z części poświęconej procesowi grupowemu (2 godziny na początku spotkania i 1 godzina na końcu) oraz części edukacyjnej.
Program i tematy zajęć – Rok 2
- Ucieleśnione ja
- Człowiek a środowisko: rozwój człowieka w ujęciu Gestalt
- Terapeuta Gestalt w relacji terapeutycznej z Klientem
- Seksualność w procesie terapeutycznym i relacji terapeutycznej
- Praca z osobami LGBTQ+ w Gestalcie
- Perspektywa Gestalt w psychopatologii: zdrowie vs choroba
- Perspektywa Gestalt w psychopatologii: zaburzenia osobowości – borderline, narcyzm, osobowość schizoidalna
- Perspektywa Gestalt w psychopatologii: zaburzenia nerwicowe i psychosomatyczne
- Perspektywa Gestalt w psychopatologii: psychoza, depresja
- Zaliczenie
Program Rok 2 – zajęcia nr 1.
Ucieleśnione ja
Psychoterapia Gestalt traktuje człowieka holistycznie. W sposób całościowy i zintegrowany ujmuje jego doświadczenia. Sprowadzanie człowieka do funkcji umysłu pozbawia go doznań emocjonalnych, a tym zawsze towarzyszą jakieś doznania somatyczne. Warsztat pokazuje w jaki sposób korzystać ze świadomości ciała w pracy terapeutycznej.
Podczas zajęć:
- dowiesz się, jak to się dzieje, że natura cielesna stanowi podstawę kontaktu ze środowiskiem, w tym z terapeutą,
- dowiesz się, jak praca z ciałem pomaga urealnić pojęcie Ja w pracy z Klientem,
- jak cielesny aspekt przyczynia się do realizacji potrzeb i wzrostu,
- poznasz teorię Lowena (usztywnienie struktur mięśni) w zestawieniu z podejściem Gestalt,
- dowiesz się, jak korzystać z własnej świadomości ciała jako z narzędzia w procesie terapeutycznym,
- dowiesz się, jak w terapii korzystać ze świadomości ciała przez Klienta.
Literatura:
- Barszcz M., Psychoterapia przez ciało, Remedjos (2018).
- Ginger S., Gestalt sztuka kontaktu, Jacek Santorski & Co (2004).
- Kepner J., Ciało w psychoterapii Gestalt, Pusty Obłok (1991).
Program Rok 2 – zajęcia nr 2.
Człowiek w środowisku: rozwój człowieka w perspektywie Gestalt
Gestalt rozpatruje teorię rozwoju koncentrując się na Self dziecka bardziej, niż na jego świecie intrapsychicznym, zgodnie z zasadą, że organizm jest zawsze w ruchu relacyjnym, w tym wypadku chodzi o relację pomiędzy dzieckiem, a opiekunami/opiekunkami. Poziomy rozwoju dziecka zachodzą na granicy kontaktu, zmieniając się i ewoluując w zależności od rozwoju ciała dziecka oraz zmian ciał osób opiekujących się nim.
Warsztat pokazuje, co dzieje się relacji pomiędzy dzieckiem, a osobami opiekującymi się nim, czego potrzebuje dziecko w tych relacjach, jakie są konsekwencje niezaspokojenia potrzeb i jak to wpływa na późniejszy kontakt dziecka, jako dorosłego, ze światem.
Podczas zajęć:
- poznasz kolejne poziomy rozwoju dziecka „od my do ja”,
- dowiesz się czym charakteryzują się poszczególne poziomy rozwoju od fazy konfluencji, przez fazę introjekcji, projekcji, retrofleksji, do dojrzałego kontaktu Ja – Ty,
- pogłębisz swoją wiedzę dotyczącą tego, jak Gestalt postrzega relację organizm człowieka-środowisko i będziesz miał/a/o okazję do porównania z innymi teoriami rozwoju np. teorią więzi czy teorią kształtowania się charakteru,
- wzmocni to Twoją świadomość, jak rozwój dziecka, i to co wydarzyło się w kolejnych fazach kształtowania się Self wpływa na proces psychoterapeutyczny.
Literatura:
- Gendek M., W poszukiwaniu bezpiecznej bazy. Fenomen przywiązania w psychoterapii, [w:] BibliotekaGestalt.pl (2017) <http://bibliotekagestalt.pl/2021/01/01/gendek-monika-w-poszukiwaniu-bezpiecznej-bazy-fenomen-przywiazania-w-psychoterapii-tekst/>
- Johnson S., Style charakteru, Zysk i i Ska (2022).
- Oaklander V., Okna do naszych dzieci. Terapia dzieci i młodzieży w podejściu Gestalt, Oficyna Związek Otwarty (2021).
- Salonia G., Psychoterapia Gestalt i teorie rozwoju, [w:] Psychoterapia Gestalt w praktyce klinicznej. Od psychopatologii do estetyki kontaktu, Grupa Wydawnicza HARMONIA (2017)
Program Rok 2 – zajęcia nr 3.
Terapeuta Gestalt w relacji z Klientem - Gestaltowa perspektywa przeniesienia, przeciwprzeniesienia; dialog, kontakt, relacja Ja-Ty współtworzenie kontaktu, inter-subiektywność…
Zjawisko przeniesienia po raz pierwszy zostało opisane przez Z. Freuda. Na początku traktował je jako zaburzenie procesu analizy, później stało się znaczącym elementem terapii. Perls nie zaprzeczał istnieniu tego zjawiska, ale kwestionował jego znaczenie.
Współcześnie terapeuci Gestalt postrzegają przeniesienie jako relacyjne, wzajemne oddziaływanie na siebie, które ma miejsce tu i teraz (nazywane jest również intersubiektywnością).
Podczas tego warsztatu:
- poznasz przeniesienie jako prawdziwą część relacji, współtworzoną,
- poznasz i zbadasz usztywniony sposób bycia w relacji,
- doświadczysz sposobów doprowadzania do zdrowego aspektu, czyli ciągłego aktualizowania,
- będziesz uczył się doświadczania obecnej rzeczywistości, modyfikowania oczekiwań oraz bycia w płynny, twórczy sposób w relacji.
Literatura:
- Mellibruda J., Teoria i praktyka Terapii Gestalt, Instytut Psychologii Zdrowia (2009).
- Chu V., Psychoterapia Gestalt. Kanon, Od do (2013).
- Ginger S., Gestalt sztuka kontaktu, Jacek Santorski & Co (2004).
Program Rok 2 – zajęcia nr 4.
Seksualność w procesie terapeutycznym i w relacji terapeutycznej
Badania i doświadczenia psychoterapeutyczne pokazują, że osoby korzystające z terapii, w większości nie wnoszą tematów związanych z seksualnością, o ile nie zostanie ten temat poruszony najpierw przez terapeutkę/tę, ponieważ uznają to za temat tabu i nie chcą przekraczać granic terapeutki/ty.
W pracy terapeutycznej ważne jest niepowielanie stereotypów i mitów związanych z seksualnością oraz przełamywanie własnych uprzedzeń, aby skutecznie pomagać zgłaszającym się do nas osobom.
Osoby korzystające z pomocy w gabinecie mają prawo oczekiwać nie tylko szacunku, ale również wiedzy wolnej od uprzedzeń i stereotypowego patrzenia na ludzką seksualność. Możliwość podejmowania aktywności seksualnej zgodnej z naszymi potrzebami i naszymi wartościami, jak i możliwość niepodejmowania tej aktywności jest fundamentalna.
W psychoterapii postrzeganie tematu seksualności ma szeroki zakres. Warto uwzględniać, że na sferę seksualności wpływa kontekst kulturowy, społeczny, religijny, tożsamości płciowej i seksualnej oraz wartości, wg których funkcjonuje osoba korzystająca z terapii. Jednocześnie w relacyjnym doświadczeniu współtworzenia pola terapeutycznego – to co wnosi terapeuta, stanowi istotną część. Własne wzorce, doświadczenia, kontakt ze swoimi aspektami seksualnymi, przyczyniają się do rozwoju procesu terapeutycznego lub jego zahamowania.
Podczas zajęć:
- przyjrzysz się własnej seksualności, swoim przekonaniom, uprzedzeniom oraz temu co w niej żywe,
- nabierzesz większej swobody w rozmowie i poruszaniu się po obszarze seksualności,
- dowiesz się, jak doświadczać własnych aspektów seksualności będąc w roli terapeutki/ty,
- dowiesz się, co robić z doznaniami zmysłowymi, jak z nich korzystać, aby służyły procesowi terapeutycznemu Klienta,
- uwrażliwisz się na pojęcie normy w szerszym polu Klienta,
- spojrzysz na trudności seksualne klienta z gestaltowskiej perspektywy relacyjnej.
Literatura:
- Beisert M., Seksualność w cyklu życia, PWN (2006).
- Francesetti G., Gecele M., Roubal J., Psychoterapia Gestalt w praktyce klinicznej: od psychopatologii do estetyki kontaktu, Harmonia Universalis (2018).
- Kincel A., Exploring Masculinity, Sexuality, and Culture in Gestalt Therapy: An Autoethnography, Taylor & Francis (2020).
- McCarthy B. W., Metz M. E., The ‘‘Good-Enough Sex’’ model for couple sexual satisfaction, [w:] Sexual and Relationship Therapy Vol 22, nr 3 (2007).
- Philippson P., Praca z seksualnością w psychoterapii Gestalt (wideo), [w:] BibliotekaGestalt.pl (2021) <https://bibliotekagestalt.pl/2021/04/15/philippson-peter-praca-z-seksualnoscia-w-psychoterapii-gestalt-wideo/>
- Pizzimenti M., Różnorodność seksualna według terapii Gestalt (wideo), [w:] Szkolenia Gestalt (2023) <https://www.youtube.com/watch?v=O16apVGm37w>
- Resnick S., Somatic-experiential sex therapy: A body-centered Gestalt approach to sexual concerns, [w:] Gestalt Review, nr 8(1), s. 40-64 (2004).
- red. Dora M., Grabski B., Iniewicz G., Mijas M., Dysforia i niezgodność płciowa, PZWL (2020).
- red. Grabski B., Iniewicz G., Mijas M., Wprowadzenie do psychologii LGB, Continuo (2012).
- red. Davies D., Neves S., Erotically Queer: A Pink Therapy Guide for Practitioners, Routledge (2023).
- red. Davies D., Neves S., Relationally Queer: A Pink Therapy Guide for Practitioners. Routledge (2023).
- red. Alman A., Gillespie J., Kolmannskog V., Queering Gestalt Therapy, An Anthology on Gender, Sex & Relationship Diversity in Psychotherapy, Routledge (2023).
- red. Dębowska M., Gałecki P., Szulc A., Seks a zdrowie psychiczne, Medyk (2019).
- Spagnuolo Lobb M., Is Oedipus still necessary in the therapeutic room? Sexuality and love as emerging at the contact-boundary in a situational field, [w:] Gestalt Review, nr 13(1), s. 47-61 (2009).
Program Rok 2 – zajęcia nr 5.
Praca z osobami LGBTQ+ w Gestalcie
Rodzimy się i żyjemy w świecie, który każe nam przyswoić, że heteronorma jest naturalną i jedyną prawidłową opcją. Wszelkie przejawy różnorodności genderowej, seksualnej czy relacyjnej mogą być identyfikowane jako coś dziwnego, nienaturalnego i wstydliwego.
Osoby LGBTQ+ żyją w innym kontekście niż osoby hetero i cispłciowe i tego kontekstu powinna być świadoma osoba, która udziela pomocy psychologicznej czy psychoterapeutycznej. Jeżeli nastoletnie osoby (hetero i cispłciowe) dorastają w przekonaniu, że cały świat jest podobny do nich to nastoletnie osoby, które nie są hetero i/lub cispłciowe, dorastają w obawie: „Czy jest ktoś podobny do mnie?”. Nie doświadczają w tym obszarze społecznego odzwierciedlenia, muszą natomiast mierzyć się z uprzedzeniami i stereotypami związanymi z byciem nie – hetero i/lub cispłciowymi.
W trakcie zajęć poświęcimy uwagę osobom doświadczającym stresu mniejszościowego ze względu na swoją tożsamość płciową, seksualną, tworzone relacje, preferowane zachowania seksualne, pochodzenie etniczne.
ZAKRES TEMATYCZNY:
- Podstawowe pojęcia z zakresu tematyki LGBTQ+;
- Rozwój psychoseksualny ze szczególnym uwzględnieniem rozwoju orientacji nieheteronormatywnej i tożsamości płciowej,
- Funkcjonowanie osób należących do grup mniejszościowych,
- Znajomość pojęcia stresu, mniejszościowego oraz jego wpływ na życie i funkcjonowanie osób,
- Różnorodność tożsamości płciowych i relacji seksualno-romantycznych,
- Tożsamość seksualna i płciowa w wymiarze społeczno-kulturowym,
- Coming Out i jego znaczenia dla zdrowia psychicznego,
- Niezgodność płciowa u dzieci i młodzieży z perspektywy DSM IV/ICD10; DSM V/ICD 11,
- Wpływ stereotypów i uprzedzeń na sytuację osób LGBTQ+,
- Etapy procesu uzgadniania płci,
- Proces korekty płci w aspekcie społecznym, medycznym i prawnym,
- Kompetencje terapeutyczne do pracy z osobami LGBTQ+,
- Specyfika psychoterapii i innych form pomocy psychologicznej w pracy z osobami LGBTQ+,
- Oddziaływania konwersyjne i ich wpływ na zdrowie psychiczne,
- Problemy przeżywane przez osoby LGBTQ+ w kontekście inter- i intrapsychicznym,
- Pomoc i wsparcie psychologiczne i seksuologiczne.
Po zajęciach:
- Zrozumiesz czym jest orientacja i tożsamość seksualna i płciowa oraz poznasz jej różnorodność.
- Zrozumiesz skutki stygmatyzacji i stresu mniejszościowego i jego wpływ na zdrowie psychiczne.
- Poznasz wpływ opisanych mechanizmów na postawy osób oferujących pomoc psychologiczną osobom LGBTQ+.
- Zwiększysz wiedzę, która pomoże ci lepiej zrozumieć sytuację życiową oraz potrzeby psychologiczne osób LGBTQ+.
- Poznasz standardy profesjonalnej pracy pomocowej z osobami LGBTQ+.
- Zrozumiesz wpływ HIV / AIDS na życie osób LGBTQ+.
- Poznasz wiedzę na temat specyfiki procesu pomagania osobom LGBTQ+.
Literatura:
- Beisert M., Seksualność w cyklu życia, PWN (2006).
- Kincel A., Exploring Masculinity, Sexuality, and Culture in Gestalt Therapy: An Autoethnography, Taylor & Francis (2020).
- Pizzimenti M., Różnorodność seksualna według terapii Gestalt (wideo), [w:] Szkolenia Gestalt (2023) <https://www.youtube.com/watch?v=O16apVGm37w>
- red. Alman A., Gillespie J., Kolmannskog V., Queering Gestalt Therapy, An Anthology on Gender, Sex & Relationship Diversity in Psychotherapy, Routledge (2023).
- red. B. Grabski, M. Mijas, M. Dora i G. Iniewicz. (2020). Dysforia i niezgodność płciowa
- red. G. Iniewicz, M. Mijas i B. Grabski, (2012). Wprowadzenie do psychologii LGB.
- red. Davies D., Neves S., Erotically Queer: A Pink Therapy Guide for Practitioners, Routledge (2023).
- red. Davies D., Neves S., Relationally Queer: A Pink Therapy Guide for Practitioners. Routledge (2023).
- red. Dębowska M., Gałecki P., Szulc A., Seks a zdrowie psychiczne, Medyk (2019).
Program Rok 2 – zajęcia nr 6.
Perspektywa Gestalt w psychopatologii: zdrowie vs choroba
„Psychopatologia to dyskurs o cierpieniu tchnienia, czegoś ulotnego, czego nie można ująć w ramy stabilnej formy przedmiotu.”
Choroba jest przecież twórczym przystosowaniem self do danej sytuacji, a objaw z fenomenologicznego punktu widzenia przejawem usztywnionego Gestaltu.
Podczas tego warsztatu:
- poznasz teorię pozwalającą na rozróżnianie, co jest normą a co patologią,
- poznasz pojęcia zdrowia i choroby w ujęciu współrzędnych Gestalt,
- poznasz pojęcie choroby jako usztywnionego Gestaltu, zablokowanej energii, pozostawania na jednym biegunie kontinuum,
- dowiesz się, jak jako terapeuci towarzyszymy w odzyskiwaniu nowego organizowania kontaktu granicznego organizm/środkowisko.
Literatura:
- Francesetti G., Gecele M., Roubal J., Psychoterapia Gestalt w praktyce klinicznej: od psychopatologii do estetyki kontaktu, red. Mizerska R., Harmonia Universalis (2018).
Program Rok 2 – zajęcia nr 7.
Perspektywa Gestalt w psychopatologii: zaburzenia osobowości: borderline, narcyzm, schizoidalna
Definicja zaburzeń osobowości używana jest nie tylko do opisu doświadczeń patologicznych, ale również sposobów odczuwania, myślenia i zachowania. Mówimy o zaburzeniu wtedy, gdy cechy osobowości nie są podatne na zmianę, a funkcjonowanie jednostki w obszarze życia społecznego dostarcza jej złego samopoczucia.
Podczas tego warsztatu:
- poznasz specyficzne zaburzenia osobowości jako utrwalone i zakorzenione wzorce zachowań,
- dostaniesz perspektywę widzenia zaburzeń osobowości jako procesu adaptacyjnego w rozumieniu Gestalt,
- dowiesz się, jaka jest rolę terapii jako procesu poszerzania sposobów funkcjonowania osoby z diagnozą zaburzenia osobowości.
Literatura:
- Francesetti G., Gecele M., Roubal, J., Psychoterapia Gestalt w praktyce klinicznej: od psychopatologii do estetyki kontaktu, red. Mizerska R., Harmonia Universalis (2018).
- Davis R. D., Escovar L., Meagher S. E., Millon T., Millon C., Zaburzenia osobowości we współczesnym świecie, red., Grzegołowska-Klarkowska H. J., Polskie Towarzystwo Psychologiczne (2013).
Program Rok 2 – zajęcia nr 8.
Perspektywa Gestalt w psychopatologii: zaburzenia nerwicowe i psychosomatyczne
Psychosomatyka jest naturalnym zjawiskiem, ponieważ człowiek jest istotą cielesną. Objaw ma charakter relacyjny, powstaje w wymianie organizm/środowisko, lecz impuls, który go zapoczątkował, nie „poszedł” do kontaktu tylko powtarzany, zawracał do ciała. Lęk zaś może być inspiracją, może chronić i ostrzegać. Nierozładowany może jednak się usztywniać i prowadzić do nerwic.
Podczas tego warsztatu poznasz:
- podwójną naturę objawu według Perlsa,
- mechanizm powstawania zaburzeń psychosomatycznych,
- trzy etapy procesu somatyzacji,
- rozumienie lęku według Perlsa oraz warstwową koncepcję nerwicy.
Literatura:
- Cierpiałkowska L., Psychopatologia: Lidia Cierpiałkowska., Wydawnictwo Naukowe Scholar (2019).
- Francesetti G., Gecele M., Roubal, J., Psychoterapia Gestalt w praktyce klinicznej: od psychopatologii do estetyki kontaktu, red. Mizerska R., Harmonia Universalis (2018).
- Hefferlin, R. E., Perls F., Terapia Gestalt. Pobudzenie i wzrost w osobowości człowieka, red. Goodman P., Oficyna Związek Otwarty (2022).
Program Rok 2 – zajęcia nr 9.
Perspektywa Gestalt w psychopatologii: psychoza, depresja
Każdy rodzaj istnienia to kreatywne przystosowanie się w dynamicznej interakcji organizm/środowisko. Także psychoza oraz depresja w perspektywie Gestalt to doświadczenia zaprzestania lub upośledzenia poczucia bycia częścią zwyczajnego świata. To rodzaje cierpienia, w których rola terapeuty wydaje się bardzo wymagająca.
Podczas tego warsztatu dowiesz się:
- czym są doświadczenia psychotyczne: depresyjne, maniakalne, schizofreniczne,
- będziesz szukać zrozumienia dla: urojeń i omamów, jako przejawów twórczego przystosowania,
- poznasz ramy pracy terapeutycznej w relacyjnym polu psychozy,
- spojrzysz na psychozę i depresję z punktu widzenia teorii Gestalt, m.in. teorii self i relacyjności,
- skontaktujesz się z atmosferą „pustoszących” kawałków przeżycia depresyjnego.
Literatura:
- Cierpiałkowska L., Psychopatologia: Lidia Cierpiałkowska., Wydawnictwo Naukowe Scholar (2019).
- Francesetti G., Gecele M., Roubal, J., Psychoterapia Gestalt w praktyce klinicznej: od psychopatologii do estetyki kontaktu, red. Mizerska R., Harmonia Universalis (2018).
- Hefferlin, R. E., Perls F., Terapia Gestalt. Pobudzenie i wzrost w osobowości człowieka, red. Goodman P., Oficyna Związek Otwarty (2022)
Program Rok 2 – zajęcia nr 10.
Superwizja i zaliczenie praktyki terapeutycznej
Zajęcia będą polegać na zaliczeniu praktyki terapeutycznej przed superwizorem.