Poniżej znajdziecie kodeks etyczny zawodu psychoterapeuty Europejskiego Towarzystwa Psychoterapii Gestalt (EAGT). Udostępniamy również pełne wersje kodeksu pod tekstem w formacie PDF.
Kodeks etyczny EAGT – kompetencje zawodowe i standardy jakości: specyficzne kompetencje terapeutów Gestalt – wprowadzenie
Komisja kompetencji zawodowych i standardów jakościowych pracuje nad określeniem specyficznych kompetencji terapeutów Gestalt. Zgodnie z projektem EAP dotyczącym określenia podstawowych kompetencji psychoterapeuty, niniejszy dokument określa kompetencje specyficzne dla naszej modalności. Projekt rozpoczął się w roku 2010 i nadal trwa. Obecnie grupa przygotowała pierwszy, wstępny dokument, wprowadzony w obieg i poddany komentarzom zainteresowanych kolegów.
Podstawowym zagadnieniem dotyczącym lektury tego tekstu jest myśl, by nie traktować go jako zalecenia dotyczącego działania terapeutów, lecz uznać go za opis umiejętności, które powinien terapeuta Gestalt powinien posiadać, być ich świadomym i umieć ich używać, jeśli zachodzi taka potrzeba.
Nie jest naszym zamysłem opisanie idealnego profilu, do którego profesjonalny terapeuta Gestalt powinien dążyć, lecz wskazanie na ważne w tym zawodzie i w tej modalności kompetencje. Nie wszystkie kompetencje mają tę samą wagę w danym czasie, nie wszystkie używane są naraz, a niektóre biernie pozostają w tle czy nawet, w kontekście sytuacyjnym, są nadmiarowe.
Każdy terapeuta Gestalt utrzymuje różną, indywidualną równowagę kompetencji w zgodzie z własną osobowością. Integracja tej wyjątkowości znajduje wyraz w określonym, osobistym stylu terapeutycznym.
Profil kompetencji nie stanowi z założenia narzuconego zestawu umiejętności, które należy nabyć jednorazowo. Traktujemy go bardziej jako wynik nieustającego procesu rozwoju ukorzenionego w ścieżce zawodowej danej osoby, rozwijającego się bez przerwy w ramach doświadczeń zawodowych i ciągłego szkolenia.
Pracując nad kwestią „podstawowych kompetencji” EAP sugeruje wydzielenie trzech poziomów kompetencji psychoterapeuty:
- „podstawowe kompetencje” – są to kompetencje, którymi dysponuje każdy terapeuta, niezależnie od modalności
- „specyficzne kompetencje” – są to kompetencje związane ze specyficzną modalnością, odróżniające od siebie poszczególnych specjalistów czy poszczególne modalności
- „kompetencje specjalistyczne” – kompetencje wymagane w pracy psychoterapeutycznej w szczególnym miejscu, np. w więzieniu, lub ze szczególną grupą, np. z dziećmi.
Podczas lektury poniższego profilu specyficznych kompetencji terapeuty Gestalt należy pamiętać o kilku aspektach niezbędnych dla uniknięcia błędnej interpretacji.
Choć aspekty te pozostają po części oczywiste, wolimy przedstawić je bezpośrednio, by dać czytelnikowi jednoznaczne ramy rozumienia oraz by udostępnić klucz do zapoznawania się z 13 obszarami kompetencji.
Ważne by pamiętać, że:
- Profil kompetencji nie ma charakteru normatywnego: nie jest katalogiem nakazów dla terapeuty Gestalt, a raczej opisem jego umiejętności i wiedzy, które należy stosować, gdy zachodzi taka potrzeba lub konieczność. Na przykład – umiejętność wyjaśnienia klientowi cech charakterystycznych dla własnej metody z pewnością nie jest czymś, co psychoterapeuta musiałby robić, ale powinien zdawać sobie sprawę z okoliczności, w których należy to zrobić – oraz umieć to zrobić.
- Profil nie jest opisem idealnego psychoterapeuty, w którego powinien przekształcić się rzeczywisty terapeuta. Profil opisuje wymiary kompetencji, które psychoterapeuta spontanicznie stosuje w określonych formach zgodnie z wymogami danej sytuacji. Nie można go porównać do skrzynki z narzędziami, gdyż jest zestawem umiejętności, nieustannie rozwijanych i asymilowanych, pozwalających na spontaniczne interwencje, jeśli zachodzi tak konieczność.
- Złożoność kompetencji sprawia, że między poszczególnymi kompetencjami występują pewne wspólne obszary. Na przykład: kompetencje związane z relacją terapeutyczną nakładają się na kompetencje opisujące wrażliwość etyczną albo umiejętność współpracy z innymi specjalistami. Taka złożoność dotyczy różnych kompetencji w różnych obszarach.
- Choć kompetencje opisane są w sposób wyszczególniający je osobno, to poszczególne obszary należy uznać za całość, bowiem wszystkie te kompetencje asymilują się w wyjątkowy Gestalt. Możemy wyobrazić sobie wielogłosowy chór, składający się z poszczególnych głosów, ale stanowiący zintegrowaną całość, w której nie rozróżnia się pojedynczych chórzystów.
- Nabywanie i doskonalenie kompetencji to ciągły proces, nie ustający z zakończeniem szkolenia zawodowego. Kompetencje ściśle wiążą się z zawodową ścieżką danej osoby, rozwijają się wyraźniej podczas szkolenia terapeuty Gestalt, po czym nadal wzrastają i doskonalą się jako element osobistego i zawodowego rozwoju danej osoby.
- Niniejszy profil kompetencji nie jest skończoną listą i nie aspiruje do tego. Po okresie rozbudowy i klasyfikacji uzyskaliśmy – póki co – ten ostateczny dokument. Oczywiście ten tekst, zawierający opis wiedzy i umiejętności terapeuty Gestalt, pozostaje dokumentem roboczym, gdyż żaden opis nie ma charakteru skończonego, a kompetencje mogą zmieniać się w czasie wraz z rozwojem środowiska zawodowego. Na przykład – kompetencje badawcze zmieniły się zauważalnie w ciągu minionych dziesięcioleci, podobnie jak rozmaity aspekty społeczne.
- Profil kompetencji należy postrzegać w kontekście kodeksu etycznego, będącego w naszym zawodzie czymś oczywistym. Nie zapominajmy, że kodeks ma charakter normatywny i wiążący, zaś profil kompetencji jest czymś opisowym i służącym inspiracji.
Niniejszy dokument stanowi deklarację powstałą w naszym własnym środowisku terapeutów Gestalt z myślą o wzięci odpowiedzialności za określanie naszych kompetencji zawodowych. Jego celem jest jedynie określenie zawodowych kompetencji terapeutów Gestalt.
Kodeks Etyczny EAGT – całość w formacie PDF do pobrania TUTAJ